�yot yetersizli�i hastal�klar�

�yot yetersizli�i hastal�lar� ülkemizde, özellikle da�l�k ve toprak erezyonunun görüldü�ü bölgelerde yayg�n olarak görülür. �yot yetersizli�i hastal�klar�; bebeklik, çocukluk ve yeti�kinlik dönemleri boyunca birçok ciddi hastal��n nedeni olarak kar��m�za ç�kmaktad�r. Ülkemizde hemen hemen her 10 ki�iden 3’ünde iyot yetersizli�i sonucu olu�an guatr görülmektedir. �leri derece guatr oran� yakla��k her 100 ki�ide 2 ki�idir. Ülkemizde guatr en yayg�n olarak Bolu, Kastamonu, Malatya, Rize, Ordu, Zonguldak, Artvin, Kütahya ve Konya gibi da�l�k, bol ya�� alan ve erozyonun yayg�n oldu�u yörelerde görülmektedir.

�yot vücudumuz için önemli minerallerden biridir. Yeterli iyot içeren topraklarda yeti�en sebze ve meyveler, su ve deniz ürünleri iyot için iyi kaynaklard�r. Normal büyüme ve geli�me için gerekli olan iyot, ayn� zamanda beyin ve sinir sisteminin normal �ekilde çal��mas�, vücut �s�s� ve enerjisinin düzenlenmesinde önemli görevleri olan troid bezi hormonlar�n�n yap�m� için gereklidir. �yot yetersizli�i sonucu ortaya ç�kan hastal�klar anne karn�nda ba�lar. Yetersizlik sonucunda dölde birçok hasar meydana gelmektedir. Bunlar:

• Dü�ük tehlikesi,
• Ölü do�umlar,
• Do�u�tan anomaliler,
• Mental gerilik ,
• Sa��rl�k, dilsizlik,
• �a��l�k,
• Cücelik,
• Psikomotor bozukluklar,
• Troid bezinin az çal��mas�d�r (hipotroidizm)

Yenido�an bebeklerde iyot yetersizli�i, guatr ve troid bezinin az çal��mas�na neden olurken, çocuk ve gençlerde de; troid bezinin az çal��as�, guatr, mental fonksiyonlarda bozukluk ve büyüme gerili�i gibi sonuçlara neden olmaktad�r. Yeti�kinlik dönemindeki iyot yetersizli�inin en belirgin sonucu guatr olu�umudur. Bu dönemde de mental fonksiyonlarda azalmalar görülebilmektedir. �yot yetersizli�inin yayg�n olarak görüldü�ü toplumlarda, insanlardaki dü�ünme ve karar verme yeteneklerinde olumsuz geli�meler gözlenmekte ve insanlar�n sosyal geli�imlerinde aksakl�klar ortaya ç�kmaktad�r.

Guatr olu�um nedeni, vücuttaki iyot yetersizli�ine kar�� vücudun gösterdi�i çaban�n sonucu olarak troid bezinin a��r� büyümesidir. �yot yetersizli�i nedeniyle, troid bezinden salg�lanan bir hormonun (TSH hormonu) uyar�lmas� guatr olu�umuna neden olmaktad�r. Troid bezinin olmas� gerekenden daha az çal��mas� (hipotroidizm), vücudun yeterli miktarda troid hormonu salg�lamad��n� ifade eder. Bu durumda; hareketlerde yava�l�k, sürekli bir uyku hali, deride kuruma, so�u�a kar�� a��r� duyarl�l�k, kab�zl�k, küçük çocuklarda bunlara ilave olarak zeka ve büyüme gerili�i gözlenmektedir. Troid bezi taraf�ndan salg�lanan hormonlar beyin ve sinir sisteminin normal �ekilde çal��mas� ve geli�mesi için gereklidir. Anne karn�nda ve do�umdan sonraki ilk bir ayda görülen troid bezinin az çal��mas� durumunda meydana gelen hastal�k (kretinizm) sonucunda; geri dönü�ü olmayan zeka gerili�i, dilsizlik, sa��rl�k, boyda k�sal�k, kas iskelet sisteminde geli�me gerili�i görülmektedir. �yot yetersizli�inin ileri düzeylerde oldu�u bölgelerde kad�nlarda dü�ük ve ölü do�umlar çok s�k meydana gelmektedir.

�yot yetersizli�ini nas�l önleyebiliriz ?

�yotlu tuz kullan�m�, iyot yetersizli�i ve iyotla ili�kili hastal�klar� önlemenin en basit ve en kolay yoludur. �yotlu tuz kullan�m�, iyot eksikli�i sonucu geli�en hastal�klar� iyile�tirici de�il, olu�umunu önleyicidir. �yotlu tuzlardaki iyot baz� ko�ullarda eksilmektedir. Tuzlardaki iyot kayb�n� önlemek için koyu renkli kavanozlarda, serin, ��k ve güne� temas� olmayan yerlerde saklamak uygundur.