�ns�lin Direnci Nedir?

Bu kavram� daha iyi anlayabilmek için öncelikle insülin hormonundan ve insülin hormonunun salg�land�� pankreas bezinden biraz bahsetmek yerinde olur. Pankreas bezi kar�n bo�lu�unda midenin alt�nda ve arkas�nda yer alan yakla��k 100 gr a��rl��nda bir bez olup temel olarak iki fonksiyonu vard�r. Bunlardan birincisi sindirim enzimleri salg�layarak besinlerin sindiriminde ve emilmesinde görev almas�d�r. Pankreas bezi hacminin büyük k�sm� asl�nda sindirimde görevlidir. �kinci fonksiyonu ise salg�lad�� hormonlarla sindirilen besinlerin depolanmas�, yak�lmas� gibi metabolik faaliyetlerin düzenlenmesidir. �kinci görevi yerine getiren pankreas k�sm� tüm pankreas�n yaln�zca %1-2'sini olu�turur. Yani 100 gr a��rl��ndaki bir pankreas bezinin yaln�zca 1-2 gram� hormon salg�lamaktad�r. Bu 1-2 gr hormon salg�layan pankreas hücreleri toplulu�una adac�klar denir. Adac�klar ve içindeki hücreler yaln�zca mikroskop ile görülebilecek büyüklüktedir. Adac�klar pankreas içinde da��n�k olarak yerle�mi�lerdir. Adac�k içinde 5 farkl� hormon salg�s� bulunmaktad�r. �nsülin de bunlardan birisidir ve insülin salg�layan adac�k hücrelerine beta hücresi denir. Yani 100 graml�k pankreas�n yaln�zca 1-2 gram� hormon salg�lamakta, bunun da yaln�zca bir k�sm� insülin yapmaktad�r.

Görüldü�ü gibi 70 kg a��rl��ndaki bir insanda insülin gibi önemli ve hayat� bir hormon salg�s� yapan vücut dokusu, 1 gram�n bile alt�ndad�r ki bu da yakla��k vücut a��rl��n�n 70000'de 1'idir. Yani bu hücreleri, do�ada nadir bulunan madenler olan elmas veya alt�n gibi dü�ünebilirsiziniz. Bu nedenle pankreas�n beta hücrelerine iyi bakmam�z ve deyim yerindeyse onlar� çok fazla yormamam�z gerekmektedir.Yordu�umuz takdirde insülin direnci ile ba�lay�p, �eker hastal�� ve bir çok damar hastal�� ile sonlanan olaylar zinciri geli�mektedir. �nsülinin yap�ld�� yeri de anlad��m�za göre, art�k insülinin ne gibi hayat� fonksiyonlar� oldu�undan bahsetmekte fayda var. Bunlar� bilmemiz de insülin direncini anlamam�z aç�s�ndan oldukça faydal� olacakt�r. �nsülin hormonu, yap�ld�� yerden kan yolu ile etki edece�i vücut bölgelerine ta��nmaktad�r ve etkisini buralarda gerçekle�tirmektedir.

�nsülinin esas görevi sindirilmi� g�dalar�n depolanmas�n� sa�lamakt�r. �nsülin, sindirilen ve barsaktan emilen mikrobesinleri makrobesinelere çevirerek depolanmas�n� sa�lar. Yani insülin basitçe parçalay�c� de�il yap�c� ve ayn� zamanda depolay�c� bir hormondur. �nsülin, besinlerle ald��m�z kalorinin fazlas�n� ya�a çevirerek vücuttaki ya� dokusu depolar�nda toplanmas�n� sa�lar. �nsülin, ya� dokusu d��nda direk ya da indirek olarak vücuttaki hemen her dokuyu etkilese de özellikle enerji metabolizmas� için özelle�mi� organlar olan karaci�er ve kas dokular� için özellikle önemlidir. �nsülinin kan ak�m� yoluyla ula�t�� ilk önemli organ karaci�erdir. �nsülin karaci�erde �ekeri depo haline (glikojen) çevirir. Bu sayede acil durumlarda kullan�lmak üzere depolanm�� 100-110 gr glikojen karaci�erde insülin sayesinde bulundurulur. Bu da yakla��k 440 kcal enerji sa�lar vücuda.

Ayr�ca karaci�erde, proteinlerin yap� ta�� olan aminoasitlerden glukoz yap�m i�lemini durdurur. Glukozun da parçalanarak enerjiye dönü�mesini sa�lar. Böylece dört bir koldan �ekerin kullan�lmas�n�, depolanmas�n� sa�layarak kandan �ekeri uzakla�t�rm�� olur. �nsülinin kas dokusundaki etkilerine bakacak olursak, kas dokusuna amino asit ta��nmas�n� artt�rarak protein yap�m�n� art�r�r. Ayr�ca insülin, fiziksel aktivite sonucunda harcanan kastaki depo �ekerlerin (glikojen) tekrar olu�mas�n� sa�layarak yine depoyu yerine koyar. �nsülin bunu, kas hücresi içine �eker ta��yarak sa�lar. Böylece karaci�erde oldu�u gibi �ekerin, kasta kullan�lmas�n� ve depolanmas�n� sa�layarak kandan �ekeri bir kez daha uzakla�t�r�r. Tabi bunu yapabilmesi için kaslar�n aktif ve devaml� olarak çal��yor olmas� gerekir ki kas enerji kullans�n. Yani yeterli fiziksel aktivite ile bu durum sa�lanabilir.

Yetmi� kg’l�k bir ki�inin kas dokusunda, yakla��k 500-600 g glikojen depo edilir. Bu da yakla��k 2000-2400 kcal enerji deposu anlam�na gelir. Ancak kas dokusunda, karaci�erde olan enzimlerden birisi olmad�� için bu depodaki �eker kana geçemez yaln�zca kas dokusunda ihtiyaç oldu�unda kullan�l�r. Kas bu depoyu tükettikçe de kandan kas dokusuna �eker al�narak yine depo doldurulur. Öte yandan insülin beyine �eker giri� ç�k��n� etkilemese de beynin anahtar bölgelerine etki ederek leptin hormonu ile birlikte i�tah� azalt�r ve enerji tüketimini art�r�r. �nsülin etki etti�i belki de en önemli dokulardan birisi de ya� dokusudur. �nsülin, fazla enerjiyi ya� dokusunda trigliserit olarak depolar. Trigliserit enerjiyi depolaman�n en etkin yoludur. Öyle ki depolanm�� ya��n 1 gram�ndan 9 kcal enerji sa�lanabilirken, depolanm�� proteinin veya karbonhidrat�n 1 gram�ndan ancak 4 kcal enerji sa�lan�r. Tipik olarak 70 kg a��rl��ndaki bir ki�ide normal depo görevi gören cilt alt� ya� dokusunun enerji içeri�i 100.000 kcal dolay�ndad�r. Yani günlük 2000 kalori harcayan normal kilolu bir eri�kin, ya� dokusundaki bu enerjiyi ancak 50 günde bitirebilmektedir.

�nsülinin ya� dokusunda depo edici etkisinin en hayati sonucu, fazla enerjiyi burada tutarak karaci�er, kas ve kalp gibi organlar�n ya�lanmas�n� engeller. E�er ya� dokusu olmasayd� bu hayati organlar çok daha erken ya�lanacak ve hastal�klar daha erken ortaya ç�kacakt�. Sonuç olarak insülin, sa�l�kl� ki�ilerde vücudun esas enerji deposunun ya� dokusu olarak kalmas�n� sa�lar.