Polikistik Over Sendromu ve Beslenme Tedavisi

Do�urganl�k ça��ndaki her 100 kad�ndan yakla��k 8’inde görülen ve endokrin bozukluklardan biri olan polikistik over sendromu birçok sa�l�k sorununa e�lik etmektedir. �ki yumurtal��a (over) sahip kad�n vücudunda, bu yumurtal�klar her adet döneminde, döllenmeye müsait tek bir olgun yumurta geli�tirir. Yumurtan�n geli�im süreci ve olgun hale gelmesi “follikül” ismi verilen içi s�v� dolu bir kesecikte tamamlan�r. Ayn� zamanda yumurtal�klar, baz� hormonlar� da üretirler. Bunlardan en önemlisi, kad�nl�k hormonu olarak bilinen östrojendir. Polikistik over sendromunda genellikle yumurtlama yoktur. Buna ba�l� olarak genellikle gecikmeler �eklinde adet düzensizli�i, tüylenme, a��rl�k kazan�m�, gebe kalamama veya normal kad�nlara göre daha zor gebe kalma ve insülin direnci gibi farkl� sorunlar ortaya ç�kar. Yumurtlama düzensizli�inin sonucu olaraksa erkeklik hormonunda bir art�� gözlenir. Ayn� zamanda, yumurtlama düzensizli�inin sonucu olaraksa erkeklik hormonunda da bir art�� gözlenir.

Polikistik Over Sendromlu Kad�nlarda Beslenme Tedavisi

Öncelikle polikistik over sendromlu kad�nlar�n endokrinoloji ve kad�n do�um kontrolünden sonra diyetisyen taraf�ndan beslenme tedavisine al�nmas� gerekmektedir. Yayg�n olarak görülen insülin direncini kontrol alt�na almak için hekim taraf�ndan ilaç tedavisi (Metformin) yap�labilir. A��rl�k kayb�, polikistik over sendromlu kad�nlarda insülin düzeyinin dü�mesine yard�mc� olur. �nsülin düzeyinin dü�mesi ile, erkeklik hormonu olan testesteron düzeyi dü�me e�ilimi gösterir ve sa�l�kl� yumurtlama olas�l�� artar. Yani k�s�rl�k ve adet sorunlar� düzelir, sivilce ve tüylenme azal�r. Tüm bunlar�n yan�nda, a��rl�k kayb� ile �eker hastal��, hipertansiyon ve kalp-damar hastal�klar� gibi kronik hastal�klar�n riski dü�meye ba�lar. Burada unutulmamas� gereken nokta polikistik over sendromlu kad�nlar�n, normal kad�nlara göre a��rl�k kaybetmeleri oldukça zor, ancak imkans�z de�ildir. �lk ba�ta; mevcut a��rl��n %5-10’unun kaybedilmesi hedef al�n�r. Çünkü, a��rl�ktaki bu azalma, polikistik over sendromuna ait birçok sorunu azaltt�� gibi, kronik hastal�k olu�um risklerini de azalt�r. Temel olarak beslenme tedavisi ilkeleri �öyle olmal�d�r:

1. Bireysel özellikler dikkate al�narak enerji ihtiyac� belirlenir. Genellikle 2000-2400 kkal civar� enerji al�m� ile beslenme tedavisine ba�lan�r. Günlük al�nmas� gereken enerjinin 200-500 kkal azalt�lmas� ile beslenme tedavisine ba�lanmas� uygundur. �lk 6 ayda a��rl��n %5 oran�nda kayb� ba�ar�l� bir beslenme tedavisidir. Haftada 500 gram a��rl�k kayb� ideal kabul edilmelidir.

2. Enerjinin ya�dan gelen oran� %30’u geçmemelidir. Dü�ük ya�l� süt ve süt ürünlerin kullan�m� yararl� olur.

3. Ba�lang�çta enerjinin karbonhidratlardan gelen oran� %45-55 olarak ayarlanmal�d�r. Dü�ük glisemik indekse sahip, posa içeri�i yüksek ve tam tah�l ürünleri tercih edilmelidir.

4. Yüksek protein içeren beslenme modeli, insülin hassasiyetini düzeltmeye yard�mc� olur. Ba�lang�ç olarak enerjinin proteinlerden gelen oran� %20 civar�nda olmal�d�r. Ancak, bu durum proteinlerin karbonhidratlar�n yerine kullan�m�n� artt�rabilece�inden dikkatli ayarlanmal�d�r.

5. Haftada 3 kez ya�s�z k�rm�z� et, haftada en az bir kez bal�k ve di�er günler tavuk veya hindi eti kullan�lmal�d�r. Haftada en az bir kez bal�k tüketimi omega-3 ya� asitlerinin al�m� aç�s�ndan önemlidir.

6. Günde en az 3 porsiyon meyve ve 2 porsiyon sebze tüketilmelidir. Meyve ve sebzeler; posa, vitamin ve mineral al�m�n� ve doygunluk hissini artt�r�r.

7. Besinler 3 ana ve en az 3 ara ö�ün olarak tüketilmelidir. Kahvalt� ö�ünü kesinlikle atlanmamal�d�r.

8. Yüksek enerji içeri�ine sahip at��t�rmal�k besinlerden (�ekerlemeler, çikolata, tatl�lar, cipsler gibi) kaç�n�lmal�d�r. Bu besinler, insülin düzeyini ve böylece açl�k hissini artt�r�rlar. Alkol ve enerji içeri�i yüksek me�rubat ve haz�r meyve sular� tüketilmemelidir.

9. Su tüketimi en az 2-2.5 litre olacak �ekilde ayarlanmal�d�r.

10. Düzenli egzersiz önemlidir. Günde en az 30 dakika tempolu yürüyü�, a��rl�k kaybetme için yard�mc�d�r.