Kimlerde zehirli guatrdan şüphelenilmeli?
Zehirli guatr, tiroid bezinin gereğinden fazla başına buyruk hormon salgılaması durumudur. Şikayetlerin şiddeti hormon düzeyi arttıkça artmaktadır. Hafif zehirli guatr vakalarında, hiçbir şikayet olmayabileceği gibi, hafif düzeyde çarpıntı ve kilo kaybı görülebilir. İleri derecede şiddetli vakalarda ise ciddi kilo kayıpları, ritim bozukluğuna yol açabilecek düzeyde çarpıntı, el titremesi, asabiyet, korku ve endişeli bir ruh hali görülebilir. Genel olarak eğer bir kişide çarpıntı, kolay yorulma, halsizlik, aşırı terleme, sıcağa tahammülsüzlük ve soğuk ortamları tercih etme, saç dökülmesi, sıcak ve nemli deri, iştah kaybı olmaksızın hatta iştah artışı ile birlikte kilo kaybı, ishal, kas güçsüzlüğü, ellerde titreme, uykusuzluk, sebepsiz endişe ve korku hissi, sinirlilik, huzursuzluk, panik hali, konsantre olamama, cinsel istekte azalma, kadınlarda adet düzensizliği veya adetlerin kesilmesi varsa zehirli guatr olabilir ve bu kişilerde tiroid fonksiyon testleri yapılmalıdır.
Zehirli guatrın derecesi ile paralel olmakla birlikte tüm zehirli guatr olgularında özellikle üst göz kapağında kasılma olabilir. Bu da kişide canlı bakışlara yol açabilir. Ayıca bazı zehirli guatr vakalarda göz kapaklarında şişlik, göz beyazında kızarıklık ve ödem görülebilir. Hatta ileri vakalarda göz arkasında meydana gelen ödemden dolayı gözlerde öne çıkma görülebilir. Gözde öne çıkma, bazı durumlarda göz kapaklarını kapatamayacak kadar fazla olabilir. Bu göz bulguları olanlarda da tiroid fonksiyon testlerine bakılmalıdır. Guatrın kelime anlamı tiroid bezinin büyümesidir ancak her zehirli guatr vakasında tiroid bezi büyük olmayabilir.
Zehirli guatr vakalarında tiroid bezindeki büyüme yalnızca ultrason ile anlaşılabilecek düzeyde minimal olabileceği gibi, dışarıdan bakıldığında bile anlaşılacak kadar ileri derecede bir büyüme de olabilir. Bazı zehirli guatr vakalarında nodül olabileceği gibi bazılarında nodül yoktur. Bu nodüller çoğu zaman soğuk nodüller olup biyopsi yapılması gerekir. Bazı zehirli guatr vakalarında ise nodül sıcaktır ve zehirli guatrın sebebi bu sıcak nodüllerdir. Sıcak nodüllere ise nadir durumlar dışında biyopsi gerekmez. Zehirli guatr her yaşta görülebilirse de 20-40 yaşlarda daha sıktır. Sıcak nodüllerin yol açtığı zehirli guatr ise genelde daha yaşlı bireylerde görülebilir.
Özellikle damardan ilaç verilerek çekilen bir tomografiden sonra ya da kalp anjiosundan sonra bu bulgular ortaya çıkarsa bu kişilerde de zehirli guatrdan şüphelenmek gerekir. Ancak bu şikayetleri olan herkeste tanı zehirli guatr olmayabilir. Kandan bakılan tiroid fonksiyon testlerinden olan TSH hormonunun normal değerlerin altında olması yani baskılanmış olması gerekir. Tedavide ise ilaç, atom (radyo aktif iyot) tedavisi veya ameliyat gerekebilirken bazı hafif vakalar yalnızca izlem ile kendiliğinden düzelebilir.
Kaynak:
Gardner DG. et al., 2011 Greenspans's Basic and Clinical Endocrinology, 9th Edition. McGraw-Hill, pp.