Kanser ve Beslenme
Kanser Nasıl Oluşur?
Vücudumuz, yaşlanmış ya da hasar görmüş hücreleri yenilemek gerektiğinde, yeni hücreler üretir. Bu yenilenme yanlış bir şekilde ilerlediğinde ve hücre içindeki DNA (genetik materyal) bir şekilde zarar gördüğünde, kanser gelişir. Hasarlı veya hatalı hücreler anormal şekilde çoğaldığında, kanserli olan hücreler de kontrolden çıkmışçasına artabilirler. Bu kontrolsüz çoğalma sonucunda, genellikle bir yumru veya daha biline adıyla tümör oluşur. Bazen tümör bulunduğu yere bağlı olarak, vücudun yakın diğer bölgelerine de sıçrar ve oradaki organlara zarar verir. Bazı kanser türleri, kişinin aile öyküsü ile bağlantılıdır, ancak bu nadir olarak görülür.
Kanserin Neden Olur?
Tüm kanser türleri aynı şekilde başlar. Vücudumuzdaki hücreler, uzun bir süre boyunca sigara dumanı, alkol, güçlü güneş ışığı veya birçok kimyasal maddeye maruz kaldığında da oluşan yabancı maddeler (bu maddeler kanserojen olarak adlandırılır), kanser hücrelerinin oluşmasına neden olurlar. Aslında, vücudumuz bu maddelerin yarattığı hasarları onarmak veya zararlarını yok etmek için doğal savunma mekanizmalarına sahiptir. Ancak bazen bunu başaramayabilir. Mesela uzun süre sigara dumanına maruz kalan vücudumuz, belirli süre sonra bununla baş edemeyebilir ve kanser hücresinin oluşumu başlar. Hücrelerin zarar görmesi, yaşamın her anında olabilir. Ancak sağlıklı beslenme ve düzenli fiziksel aktivite, kaser oluşum riskini azaltabilir. Kansere yakalanmanın birçok nedeni bulunmaktadır. Bunların başında genetik yatkınlık ve çevresel faktörler gelmektedir. Kanser oluşumunda beslenme alışkanlıklarının etkisi, günümüzde tartışılmaz bir gerçek olarak karşımıza çıkmaktadır. Yapılan araştırmalar sonucunda; kanser oluşumuna beslenmenin etkisinin %30 ile %70 arasında olduğu bildirilmektedir.
Kanser oluşumuna destek veren faktörler arasında birkaçına değinmekte yarar vardır. Şişmanlık; özellikle meme, kalın barsak ve kan kanserleri ile ilişkilidir. Şişman bireyler, daha fazla yağlı besin, buna karşı daha az sebze ve meyve tüketmektedirler. Yağlı besinlerin aşırı alınması, beraberinde kanserojen etki gösteren maddelerin alınmasını getirir. Tam tersine sebze ve meyve tüketiminin az olması da, beraberinde daha az miktarda antioksidan (kansere karşı koyana maddeler) madde alınımını engeller. Pişirme yöntemleri; kızartma, kavurma ve tütsüleme gibi pişirme yöntemleri kanserojen maddelerin oluşumuna destek sağladığından dolayı, kanser oluşumunda etkilidir. Özellikle yüksek protein değerine sahip hayvansal kaynakların bu tür yöntemlerle pişirilmesi kanserojen maddelerin oluşumuna destek vermektedir. Bu nedenle, fırında pişirme, ızgara yapma ve haşlama gibi pişirme yöntemleri en sağlıklı yöntemlerdir. Katkı maddeleri; kanser oluşumu tetikleyen diğer bir nedendir. Besinlerin raf ömürlerini arttırmak ve renklendirmek amacıyla kullanılan katkı maddelerinin aşırı alımı vücutta kanser hücrelerinin oluşumunu tetiklemektedir. Örneğin, sucuk, salam ve sosislerde renk koruyucu olarak kullanılan nitrit ve nitratın aşırı alımı kanser oluşumuna destek sağlamaktadır. Alkol ve sigara; özellikle karaciğer, ağız ve gırtlak kanseri oluşumunda etkisi olduğu bilinmektedir.
Sağlıklı Beslenme Kanseri Önler mi?
Sağlıklı beslenme alışkanlıklarının kanser oluşumunu önlediğine dair kesin kanıtlar vardır. Vücudumuzda kanser oluşumuna neden olan (kanserojen) maddelere karşı birçok vitaminin yararlı etkileri bulunmaktadır. Antioksidan olarak bilinen A vitamini (karatenoidler), C ve E vitaminlerinin yetersiz miktarlarda alınması kanser hücrelerinin oluşmasında bir etkendir. Bu vitaminlerin yanında; B1 vitamini, B2 vitamini ve pantotenik asit vitaminleri de kanserin önlenmesi için gerekli diğer yardımcı vitaminlerdir. Yeşil yapraklı sebzeler; karatenoidler, E vitamini, C vitamini, Demir, Molibden, Folik asit ve posalı maddeler açısından zengindirler. Kurubaklagiller ise; B vitaminleri, bakır, molibden, demir ve posalı maddeler açısından zengin besinlerdir. Bu besinlerin kansere karşı olan koruyuculuğu birçok araştırmanın sonucunda ortaya konulmuştur. Kanserin önlenmesinde; kükürtlü maddeler yönünden zengin olan karnabahar, pırasa, lahana, sarımsak, soğan ve enginarın ayrı bir yeri bulunmaktadır. Ayrıca lahana, karnabahar, pırasa ve yeşil soğan, E ve C vitaminleri açısından da zengin besinlerdir.
Kanserden korunmak için:
• Sağlıklı ve dengeli beslenin.
• Günden en az 2 porsiyon meyve ve 3 porsiyon sebze tüketin.
• Aşırı kırmızı et ve salam, sucuk gibi et ürünleri tüketmeyin.
• Tam tahıl ürünler kullanın.
• Şeker ve şekerli besinlerin tüketimini azaltın.
• Aşırı tuz ve tuzlu ürünler tüketmeyin.
• Doymuş yağ tüketiminizi azaltın.
• Sağlıklı vücut ağırlığınızı koruyun.
• Düzenli fiziksel aktivite yapın (en az haftada 150 dakika).
• Alkolü hiç almayın ya da çok nadir için.
• Sigara içmeyin.