Ýþlenmiþ karbonhidratlar baðýmlýlýk yaratabilir

Sýkça kullanýlan ‘Bisküvi, kraker gibi atýþtýrmalýklarý yemeden duramam!, tatlý yemeden uyku bile uyuyamam!’ gibi sözler bir çoðumuza abartý gelebilir ancak yeni yapýlan bir çalýþmaya göre bu sözler gerçeði de ifade ediyor olabilir.

Beynimiz çok kompleks bir yapýya sahiptir ve tüm vücut fonksiyonlarýný kontrol eden birçok yapý ve bölgeler bulunmaktadýr. Nörotransmitter adý verilen kimyasal maddeler ise tüm bu fonksiyonlarý yönlendiren sinyallerin sinir hücrelerinin birinden diðerine iletilmesini saðlar. Bu nörotransmitterlerden biri olan dopamin de beynin ödül mekanizmalarýnda önemli bir rol oynar. Kokain ve nikotin gibi baðýmlýlýk yaratan maddeleri kullanan kiþilerin beyinlerinde de çok yüksek miktarda dopamin olduðu bilinmektedir.

Besin alýmýnýn dopamin düzeylerine ve beynin ödül merkezlerine nasýl etki ettiðini belirlemek amacýyla yapýlan yeni bir çalýþmada katýlýmcýlara ayný kaloriye sahip ancak farklý glisemik indekslere (bir besinin belli bir miktarýnýn kan þekerini yükseltebilirliðini ifade eden bir terim) sahip içecekler verilmiþ. Bu içecekler verildikten 4 saat sonra da kan þekeri düzeyleri ölçülmüþ ve MR çekilerek beyindeki ödül merkezlerinin aktivitesi görüntülenmiþtir.

Elde edilen sonuçlarda yüksek glisemik indeksli karýþýmý tüketenlerin kan þekerlerinin ani bir þekilde yükseldiði ve 4 saatin sonunda da keskin bir þekilde düþtüðü görülmüþtür. Ayrýca beyin görüntülemelerine bakýldýðýnda bu düþüþle birlikte aþýrý açlýk hissetmelerinin yaný sýra beyindeki baðýmlýlýkla ilgili merkezde yoðun bir aktivasyon olduðu gösterilmiþtir.

Bunun da bireylerin tatlý, kraker, beyaz ekmek, patates gibi yüksek glisemik indekse sahip besinleri yediklerinde kendilerini durduramamalarýnýn ve aþýrý yemelerinin altýnda yatan mekanizma olabileceði düþünülmektedir. Bu nedenle besin alýmýnýn kontrol edilebilmesi için ayný kaloriye sahip olsalar da düþük glisemik indekse sahip besinlerinin tercih edilmesi önerilmektedir.

Kaynak:

Lennerz BS, Alsop DC, Holsen LM, et al. Effects of dietary glycemic index on brain regions related to reward and craving in men. Am J Clin Nutr, First published ahead of print June 26, 2013. doi: 10.3945/ajcn.113.064113.