Enerji alımında denge için tadlandırıcılar güvenilir bir kaynak
Son yıllarda birçok hastalığın temelini oluşturan obezitenin artmasıyla birlikte, ağırlık yönetimi daha da önemli olmaya başladı. Obeziteyi arttıran birçok faktör olmakla birlikte, özellikle yüksek yağ ve basit karbonhidrat alımı obezite ve obeziteyle ilişkili diyabet, kardiyovasküler hastalıklar, hipertansiyon ve bazı kanser türleri için zemin hazırladı. Sonuç olarak özellikle aşırı şeker ve şekerli yiyecek tüketimine alternatif olarak besin değeri olmayan tatlandırıcıların kullanımı yaygınlaştı.
Şeker tüketimi enerji dengesi için bir risk midir?
Besinlere eklenmiş olan şeker, basit karbonhidrat ve enerji alımına katkı sağlar. Her 1 gram şeker vücudumuza 4 kalorilik enerji kazandırır. Yüksek miktarda şeker tüketimi diyet kalitesini olumsuz olarak etkiler ve sonuç olarak obezite, tip 2 diyabet ve kardiyovasküler hastalık riskinde artışa sebep olur. Hepimizin günlük alması gereken enerji miktarının en fazla %10’u eklenmiş şekerden gelebilir. Daha basit bir ifadeyle 1000 kalorilik bir enerji alımının sadece 100 kalorisi eklenmiş şekerden gelebilir. Örneğin 1 adet küp şeker 5 gram ise, buradan gelecek enerji 20 kaloridir. Yani siz günde 5 bardak çay içiyor ve her çaya 1 şeker ilave ediyorsanız 100 kalorilik eklenmiş şeker alımını tamamlamış oluyorsunuz. Bu nedenle aşırı şeker tüketimi enerji dengesi için bir risk faktörüdür.
Peki şekere alternatif olarak tatlandırıcı kullanabilir miyiz?
Tatlandırıcıların güvenliği kanıtlanmış ve şeker alternatifi olarak kullanımı oldukça yaygındır. En son yayınlanan Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi (EFSA) raporunda çok tartışılan tatlandırıcılardan olan aspartam için tüketim açısından herhangi bir sakıncası olmadığı bildirilmiştir. Günümüzde kullanımına izin verilen tatlandırıcıların hemen hepsinin yapılan bilimsel çalışmalar ile kabul edilebilir günlük alım düzeyleri belirlenmiştir. Örneğin aspartam için kabul edilebilir güvenilir alım düzeyi 40 mg / vücut ağırlığı kg / gün olarak verilmektedir. Tüketicilerin tatlandırıcı içeren gıda ve içecekler konusunda içleri rahat olsun, çünkü bu alım düzeylerini aşmak gerçekten mümkün değildir.
Aspartam ve benzeri tatlandırıcıları kullanımı ağırlık kaybı ve korunmasında etkili midir?
Aspartam ve benzeri tatlandırıcıların ve tatlandırıcı içeren ürünlerin kullanımı ağırlık kaybı programlarında özellikle tatlı tada ve tatlıya düşkün olan bireyler için son derece kolaylık sağlıyor. Yapılan çalışmalar ağırlık kaybı programlarında ve sonrasında tatlandırıcı ve tatlandırıcı içeren ürünleri kullananların daha kolay zayıfladığını ve program sonrasında ağırlıklarını daha rahat koruyabildiklerini göstermektedir.
Aspartam ve benzeri tatlandırıcılar ve tatlandırıcı içeren ürünler iştahı ve besin alımını etkiliyor mu?
Son yıllarda en çok üzerinde efsane üretilen konulardan biri bu aslında. Ancak çok net olarak bu konuda yapılmış bilimsel çalışmalar, aspartam ve benzeri tatlandırıcılar normal şekerle kıyaslandığında iştahı ve besin alımını etkilemediği belirtiyor.
Aspartam kullanımının yan etkileri var mı?
Aspartam tüketiminin genel popülasyonda yan etkileri yoktur. Çalışmalar, aspartam tüketimi ile alerjik reaksiyonların, bilişsel fonksiyon bozukluklarının, hafıza değişikliklerinin ve herhangi bir kanser türünün ilişkisi olmadığını gösteriyor. Aspartam fenialanin içerir ve bu hastalar fenialanin adlı amino asiti metabolize edemiyorlar. Bu nedenle fenilketonüri hastaları aspartam kullanamazlar.
Günlük olarak ne kadar aspartam kullanabiliriz?
Mesela 70 kg ağırlığındaki bir yetişkin için günlük güvenilir alım miktarı 2800 mg aspartamdır. Bu miktarı aşmak için kişinin yaklaşık 150 tane aspartam tableti kullanması ya da 5-6 litre light meşrubat tüketmesi gerekir. Normal şartlarda bu miktara ulaşmak gerçekten imkansızdır.
Kaynak :
Position of the Academy of Nutrition and Dietetics: Use of Nutritive and Nonnutritive Sweeteners. Journal of American Dieteteic Association. 112 (2012) 740-758.
Non-nutritive sweeteners: Review and update, Nutrition 29 (2013) 1293–1299.
Effects of stevia, aspartame, and sucrose on food intake, satiety, and postprandial glucose and insulin levels. Appetite 55 (2010) 37–43.