İletişim için

Bugün yeterince süt ve süt ürünleri tükettiniz mi?

Süt ve süt ürünleri (süt, yoğurt, peynir, kefir, vb.) grubundaki besinler kalsiyum, fosfor, protein, B2, B12 ve D vitamini (D vitamini ile zenginleştirilmiş ise) için önemli bir kaynaktır. Başta kemik sağlığı olmak üzere sağlık açısından birçok faydası vardır. Özellikle büyüme gelişme çağındaki çocuklar için çok önemlidir. Aynı zamanda osteoporoz (kemik erimesi), tip 2 diyabet (şeker hastalığı), hipertansiyon, kalp-damar hastalıkları riskini azaltması bakımından da önemli faydaları bulunduğu son yıllarda yapılan çalışmalarla gösterilmektedir.

Başta yetişme çağındaki çocuklar ve kadınlar olmak üzere tüm yaş gruplarının her gün belirli bir miktar süt ve süt ürünleri tüketmesi gerekir. Yetişkinlerin günde 2 porsiyon, çocuk, genç, hamile ve emziren kadınların ve menapoz sonrası dönemdeki kadınların 3-4 porsiyon süt ve süt ürünleri tüketmeleri gerekir. 1 orta boy su bardağı (200 ml) bir porsiyon ölçüsüdür.

Süt ve süt ürünleri tüketirken dikkat edilmesi gereken bazı detaylar da şöyledir;

1) Az yağlı olanları tercih edin.

Yağsız ya da yarım yağlı süt ve süt ürünleri tüketmeniz ihtiyacınızdan fazla yağ almanızı engeller. Süt, peynir vb. ürünlerin doymuş yağ içeriği yüksektir ve yüksek miktarda tüketimi de kolesterol düzeylerini arttırarak kalp-damar hastalıkları riskinizi arttırır. Ayrıca içerisindeki yağ oranının azaltılması kalsiyum ve diğer önemli besin öğelerinin miktarını da değiştirmez.

2) Yoğurdun suyunu atmayın.

Yoğurdun bekleme sırasında üzerine çıkan yeşilimsi renkteki suyu özellikle B2(riboflavin) vitamini açısından zengindir. Bu nedenle bu suyu süzmek yerine değerlendirmeniz bu vitaminden de faydalanmanızı sağlayacaktır.

3) Az tuzlu olan seçenekleri tercih edin.

Süt ürünleri içerisinde özellikle peynir tuz içeriği bakımından yüksek oranlara sahiptir. Ancak yüksek miktarda tuz tüketiminin sağlık açısından olumsuz etkileri olduğu bilinmektedir. Bu nedenle tercihlerinizde tuz oranını da göz önünde bulundurun ve az tuzlu olanları tercih edin.

4) Tatlandırılmış süt ürünlerinde dikkatli olun.

Sütlü tatlılar, meyveli ve aromalı sütler, meyveli veya dondurulmuş yoğurtlar genellikle yüksek miktarda şeker de içerirler. Bu durum bir yandan süt grubu besinlerin olumlu etkilerinden faydalanırken diğer yandan gereksiz yere kalori almanıza neden olur. Bu nedenle bu tip ürünlerde şeker içeriğini mutlaka kontrol edin.

5) Tereyağ, krem peynir, krema, vb. ürünler konusunda dikkatli olun.

Bu tip ürünlerin de sütten elde edildiği düşüncesiyle aynı olumlu etkilere sahip olacağı düşünülebilir. Ancak düşünülenin aksine bu tip ürünler doymuş yağ bakımından zenginken kalsiyum ve diğer besin öğeleri açısından zayıftır.

6) Sütü çiğ tüketmeyin ama aşırı da kaynatmayın.

Sütün az miktarda kaynatılması içerisindeki mikroorganizmaların tamamını öldürmez. Ancak aşırı kaynatılması da vitamin ve minerallerin kayba uğramasına neden olur. Bu nedenle sütü evde kaynatıyorsanız kaynama noktasına geldikten sonra birkaç dakika daha bekletip ocağı öylekapatın.

7) Kafeinli içecekler de süt tüketiminizi arttırır.

Kafeinli içecekler sayesinde de süt tüketiminizi arttırabilmeniz mümkün. Az yağlı bir süt ile içilen türk kahvesi, latte veya granül kahve aynı zamanda süt grubu besin tüketiminize de katkı sağlar.

8) Süt içemiyorsanız…

Laktoz intoleransınız varsa laktozsuz süt, soya sütü gibi seçenekleri deneyebilirsiniz. Ayrıca az miktarlarda süt içerek de zaman içerisinde toleransınızı arttırabilirsiniz. Kalsiyum açısından bakıldığında koyu yeşil yapraklı sebzeler ve yağlı tohumlar iyi kaynak sayılabilir ancak günlük ihtiyacı karşılamak için yüksek miktarlarda yemek gerekir. Bu da günümüz şartlarında çok gerçekçi bir yaklaşım değildir.

9) Tatlı isteğinizi süt ürünleri ile karşılayabilirsiniz.

Canınız tatlı istediğinde süt veya yoğurt ile kurutulmuş veya taze meyveleri karıştırmanız ya da dondurulmuş yoğurt gibi farklı tatlar denemeniz hem tatlı isteğinizi bastırır hem de süt grubu besin tüketiminize katkıda bulunur. Ayrıca zaman zaman ağır şerbetli, yağlı tatlılar yerine az şeker ile hazırlanmış sütlü tatlılar tercih etmek de benzer katkıyı sağlayacaktır.

10) Sos hazırlarken krema yerine süt ve yoğurttan faydalanın.

Krema da yine yağ içeriği yüksek bir tercihtir onun yerine sütün kullanılması veya yoğurt ve meyve-sebzelerle farklı dip sosların hazırlanması süt grubu besinlerin tüketilmesini sağlamasının yanı sıra yağ tüketiminizi de azaltarak sağlıklı bir tercih olacaktır.

Kaynak :

1) TC Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Türkiye’ye Özgü Beslenme Rehberi, Ankara, 2004.

2) United States Department of Agriculture, Dairy- Health Benefits and Nutrients.
http://www.choosemyplate.gov/food-groups/dairy-why.html <erişim 27.08.2014>

3) United States Department of Agriculture, Got your dairy today? DG TipSheet No. 5, June 2011.
http://www.choosemyplate.gov/food-groups/downloads/TenTips/DGTipsheet5GotYourDairyToday.pdf <erişim 27.08.2014>