Kemik erimesi (osteoporoz) ve pik kemik kitlesi

Kemikler t�pk� bir fabrika gibi çal��maktad�r. Baz� kemik hücreleri kemik olu�umunu sa�larken, baz� hücreler eskiyen kemik dokuyu ortadan kald�r�r. Yani sürekli bir yap�m ve y�k�m söz konusudur. Çocukluk ve ergenlik döneminde özellikle yap�m ön plandad�r. Bu da kemiklerin büyüyüp uzamas�n� sa�lar. Kemik yo�unlu�unun en fazla oldu�u tepe noktas�na pik kemik kitlesi denir. Pik kemik kitlesinin %90'�na erkeklerde 20 ya��nda kad�nlarda ise 18 ya��nda ula��l�r. Kemik kitlesi yakla��k 30 ya��na kadar büyümeye devam eder. Bu ya�larda kemik kitlesi hem yo�unluk olarak hem de güç olarak en üst düzeye ula�m�� olur. Kad�nlarda bu ya�tan menopoza kadar kemik kitlesinde çok önemli bir de�i�im olmaz, ancak menopozdan sonra bir kaç y�l içinde kemik kitlesinde h�zl� bir azalma olur. Menopoz sonras� h�zl� olan bu azalma menopozun ilerleyen y�llar�nda yava�lasa da devam eder. Sonuçta ise kemik erimesi (osteoporoz) geli�ir. Bu nedenle pik kemik kitlesi ne kadar fazla ise menopoz sonras� kemik erimesi riski o kadar azd�r. Yani benzetme yapacak olursak, gençlikte bankaya konulan para miktar� ne kadar fazla ise emekli olunca o kadar geç bitecek ve rahat bir emeklilik sa�layacakt�r. Pik kemik kitlesini etkileyen faktörlerin ba��nda cinsiyet ve �rk gibi genetik faktörler yer almaktad�r ve bu faktörler kemik kitlesinin yakla��k %75'ini etkilemektedir. Geri kalan %25'lik k�s�m ise çevresel faktörlerden etkilenmektedir. Özellikle kad�nlar için ya�am�n her döneminde önemli olsa da özellikle çocukluk, ergenlik ve gençlik döneminde yeterli kalsiyum al�nmas� pik kemik kitlesini art�rmas� ve kemik erimesi riskini azaltmas� bak�m�ndan oldukça önemlidir. 30 ya��ndan önce yap�lan egzersiz pik kemik kitlesinin artmas�n� sa�layarak, 30 ya��ndan sonraki egzersiz ise pik kemik kitlesinin azalmas�n� önleyerek osteoporozdan korunmada oldukça önemlidir. En iyi egzersizler, yer çekimine kar�� yap�lanlar olup, yürüyü�, h�zl� yürüyü�, t�rmanma, merdiven ç�kma, tenis, dans bunlardan baz�lar�d�r. Tam tersi sedanter ya�am pik kemik kitlesini azaltmaktad�r. Özellikle gençlik y�llar�nda içilen sigara ve alkol pik kemik kitlesini azaltarak osteoporoz riskini bir hayli art�rmaktad�r. Bu nedenle kemik erimesi ve k�r�k ya�amadan ya�lanmak için, kemiklerimize yat�r�ma daha çocukluk ya�lar�nda ba�lanmal� ve gençlik y�llar�n�n k�ymeti bilinmelidir.

Kaynak

National Institutes of Health Osteoporosis and Related Bone Diseases National Resource Center. NIH Pub. No. 15–7891, June 2015