Erkekte Menopoz Efsanesi ve Testosteron ile ilgili do�rular

Testosteron erkek seks hormonudur. Vücut k�llar�n�n büyümesi, kas ve kemik geli�imi ve sperm üretiminde görev almaktad�r. Ya� ilerledikçe, ilaçlar, hastal�klar veya ya�am tarz� ile ilgili faktörler nedeniyle testosteron düzeyi azalabilmektedir. Testosteron düzeyindeki bu azalma baz� çevrelerce yanl�� bir �ekilde "erkek menopozu" olarak s�n�fland�r�lmaktad�r. Asl�nda bu durum basitçe erkek ya�lanmas�n�n bir belirtisidir. T�bbi olarak ise testosteron eksikli�i sendromu, ya�lanan erke�in androjen eksikli�i, geç ba�lang�çl� hipogonadizm gibi tabirler kullan�lmaktad�r.

Testosteron üretimi, ya�lanma ile birlikte kademeli olarak azalmaya ba�lar ve bu azalma 30 ya� civar�nda ba�lar. Ancak sperm üretimi durmaz. Ayr�ca ya�lanmayla birlikte testosteron düzeyinde ve sperm üretiminde azalma tüm erkeklerde ayn� oranda görülmeyebilir. Kural olmasa da genel olarak 30 ya��ndan sonra testosteron düzeyi her y�l %1 azalmaktad�r. Yani 30 ya��nda testosteron üretimi %100 olan bir erke�in testosteron üretimi 40 ya��nda %90'a, 50 ya��nda %80'e, 70 ya��nda %60'a 90 ya��nda %40'a dü�mektedir. Oysa kad�nlarda 40 ya�lar�ndan sonra östrojen üretimi daha h�zl� bir �ekilde azalmaya ba�lar ve kad�nlarda yumurta üretimi tamamen durur. Ayr�ca tüm kad�nlarda östrojen ve yumurta üretiminde azalma görülür. Bu nedenle erkek menopozu diye bir kavram yoktur asl�nda. Menopoz tabiri yaln�zca kad�nlarda görülen üreme fonksiyonundaki kaybolmay� temsil eder.

Erkeklerde testosteron dü�üklü�ünün baz� sebepleri vard�r. Bunlar aras�nda baz� ilaçlar, hormonal bozukluklar, radyasyon veya kemoterapi ile tedavi, yumurtal�k hasar� veya travmalar�, genetik sebepler ve baz� kronik rahats�zl�klar say�labilir. Kronik rahats�zl�klardan en çok sebep olan durumlar, depresyon, diyabet, karaci�er ve böbrek hastal�klar�, obezite ve baz� kronik enfeksiyonlard�r.

Hekim taraf�ndan yap�lan klinik sorgulama ve fizik muayene testosteron dü�üklü�ünü dü�ündürüyorsa testosteron düzeyi için kan testi yap�lmal� ve hasta bir endokrinoloji uzman�na yönlendirilmelidir. Testosteron eksikli�i durumunda, vücut k�llar�nda azalma, sertle�me ve cinsel dürtülerde azalma, jinekomasti denilen meme büyümesi görülebilir. Ayr�ca vücut ya� kitlesinde art��, kemik yo�unlu�unda azalma, enerji dü�üklü�ü, nadiren s�cak basmalar�, haf�za ve konsantrasyonda azalma, depresyon gibi durumlarla da ortaya ç�kabilir. Ancak bunlar�n olas� bulgular oldu�u ve tüm bulgular�n birlikte görülmeyebilece�i bilinmelidir. Ayr�ca tüm erkeklerde de bu bulgular görülmeyebilir.

Testosteron eksikli�i saptanan bir erkekte testosteron hormon tedavisi verilebilir. Bu tedavi cilt üzerine sürülen jel veya yap��t�r�lan bant, a��zdan al�nan haplar, kas içine yap�lan enjeksiyonlar �eklinde verilebilir. Ancak bu tedavilerin uzun dönem fayda ve riskleri net olarak bilinmemektedir ve bu konuda yo�un ara�t�rma ve tart��malar sürmektedir. Ayr�ca son y�llarda özellikle medya ve internet üzerinden çok say�da tezgah üstü diye tabir edilen testosteron içeren destek ilaçlar�n�n reklamlar� yap�lmaktad�r. Ancak bunlar�n kullan�lmas�n� önermemekteyiz. Genellikle daha sa�l�kl� olmak için al�nan bu ilaçlar�n zararlar� olabilece�i gibi faydalar� �üphelidir. Bu konunda tüm uzmanlar�n görü� birli�ine vard�� öneriler, bu tür ilaç destekleri yerine sa�l�kl� beslenme, ideal kiloyu koruma, egzersiz yapmak, stresle ba� etmenin bir tak�m hobilerle u�ra�mak gibi daha sa�l�kl� yollar�n� bulmak ve yeterli uykudur. Özellikle de uzun dönem testosteron tedavisinin baz� yan etkilere yol açabilece�i unutulmamal�d�r. Bunlar aras�nda k�rm�z� küre say�s�nda art��, akne, meme büyümesi, prostat büyümesi, nadiren uyku apnesi, bacaklarda ödem say�labilir.

Kaynak :
"Male Menopause: Myth vs. Fact." The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism, 99(10), pp. 49A–50A