Aşırıya Kaçmadan Karpuz Yemeniz İçin 5 Neden
Şüphesiz beslenme bir bütündür ve hiçbir meyve ya da sebzenin hatta besinin mucizevi bir etkisi yoktur, her birinin birbirinden farklı özellikleri ve sağlığa katkıları vardır. Yaz meyvesi denince akla ilk gelen meyvelerden biri olan karpuz. Yüksek su içeriği ile verdiği ferahlık ve tatlılık sıcak yaz günlerinde önemli bir tercih sebebi. Ancak tüm bunların yanı sıra karpuzun sağlık üzerine birçok olumlu etkilerinden söz etmek mümkündür. C vitamini, A vitamini, potasyum ve posa açısından iyi bir kaynaktır. İçerdiği antioksidan vitaminler sayesinde hücre harabiyetini ve birçok kronik hastalığı önlerken, potasyum kas kasılmasında ve kan basıncının düzenlenmesinde, posa bağırsak hareketliliğinin sağlanmasında önemli rol oynar. Ancak glisemik indeksi yüksek olduğu için, özellikle diyabet hastalarının dikkatli olmaları gerekir.
Bilinen bu özelliklerinin yanı sıra karpuzla ilgili ilginç bazı bilgiler de şöyledir;
1) Domatesten daha yüksek likopen içeriğine sahiptir.
Likopen bazı bitki türlerinde doğal olarak bulunan kırmızı bir pigmenttir. Karpuz ve domatese rengini veren likopen aynı zamanda güçlü bir antioksidan özellik gösterir. USDA (Amerikan Tarım Bakanlığı) verilerine göre karpuz domatesten ortalama % 40 daha fazla likopen içeriğine sahiptir (domates=3800 µg, karpuz=6900 µg). Tabii ki bu veriler ortalama değerlerdir; meyve-sebzeler olgunlaştıkça ve renkleri koyulaştıkça likopen içeriklerinin arttığı da unutulmamalıdır.
2) Kas ağrılarını azaltır.
Yapılan bir çalışmaya göre egzersizden 1 saat önce 500 ml karpuz suyu tüketen sporcularda karpuz suyunun egzersizden sonraki 24 saat içerisinde kalp ritminin toparlanmasında ve kas ağrılarının azaltılmasında yardımcı olduğu gösterilmiştir. Bu durumun karpuzda bulunan sitrulin aminoasidinden kaynaklandığı düşünülmektedir.
3) Yüksek su içeriğine sahiptir.
Karpuzun ortalama olarak % 90’ı sudan oluşur. Bu nedenle de iyi bir hidrasyon aracıdır. Vücudun dehidrasyona (sıvı kaybı) uğraması düşük düzeylerde bile olsa yaşam kalitesini olumsuz etkiler ve baş ağrısı, yorgunluk, konsantrasyonda bozukluk gibi belirtiler verir.
4) Kan Basıncını Düzenler ve Kalp Sağlığını Korur.
Karpuzun içinde bulunan sitrulin aminoasidi vücutta insanlar için esansiyel bir aminoasit olan arjinine dönüştürülür. Arjinin nitrik oksit sentezi için kullanılır ve bu şekilde kardiyovasküler sistem ve bağışıklık fonksiyonlarının düzenlenmesinde rol alır. Ayrıca son yıllarda yapılan bir çalışmada sitrulinin yüksek kolesterolün düşürülmesinde de yardımcı olduğu gösterilmiştir.
5) Çekirdekleri besin değeri yönünden zengindir.
Karpuzun birçok yönden faydalı olduğu bilinmektedir ancak son yıllarda çekirdeğinin de besin değerinin ortaya konması ile birlikte daha fazla ilgi çekmeye başlamıştır. Çekirdeklerin protein ve yağ içeriği ağırlığının 3/4’ünü oluşturmaktadır. Bu yönden değerlendirildiğinde de iyi bir kaynak olduğu söylenebilir. Protein içeriğinin önemli bir kısmı arjinindir; yağ içeriği ise yüksek oranda doymamış yağ asitlerinden oluşmaktadır ki bu da kalp-damar sağlığının korunması yönünden faydalı bir örüntüdür. Ayrıca bazı vitamin ve mineraller (B grubu vitaminler, magnezyum, potasyum, fosfor, demir, çinko) açısından da iyi bir kaynaktır. Son zamanlarda keşfedilen bu özellikleri nedeniyle karpuz çekirdekleri ayrıca kurutulmuş olarak da satılmaktadır. Ancak akılda tutulması gereken en önemli nokta bu önerinin sağlıklı bireyler için olduğudur; herhangi bir sindirim sisteminde rahatsızlığı olan ya da bağırsak operasyonu, tıkanıklık, vb. problemleri olan bireyler karpuz çekirdeği tüketmemelidir.
Kaynaklar :
1) Tarazona-Díaz MP, Alacid F, Carrasco M, Martínez I, Aguayo E. Watermelon juice: potential functional drink for sore muscle relief in athletes.
J Agric Food Chem. 2013 Aug 7;61(31):7522-8. doi: 10.1021/jf400964r.
2) Poduri A, Rateri DL, Saha SK, Saha S, Daugherty A. Citrullus lanatus 'sentinel' (watermelon) extract reduces atherosclerosis in LDL receptor-deficient mice.
J Nutr Biochem. 2013 May;24(5):882-6. doi: 10.1016/j.jnutbio.2012.05.011.
3) Collins JK1, Wu G, Perkins-Veazie P, Spears K, Claypool PL, Baker RA, Clevidence BA.
Watermelon consumption increases plasma arginine concentrations in adults.
Nutrition. 2007 Mar;23(3):261-6.
4) USDA, Nutrient Database, Tomatoes, red, ripe, raw, year round average.
http://ndb.nal.usda.gov/ndb/nutrients/report?nutrient1=337&nutrient2=&nutrient3=&fg=9&fg=11&
max=25&subset=0&offset=700&sort=f&totCount=740&measureby=m
5) USDA, Nutrient Database, Watermelon, raw.
http://ndb.nal.usda.gov/ndb/nutrients/report?nutrient1=337&nutrient2=&nutrient3=&fg=9&max=25&
subset=0&offset=225&sort=f&totCount=228&measureby=m
6) USDA, Nutrient Database, Seeds, watermelon seed kernels, dried.
http://ndb.nal.usda.gov/ndb/foods/show/3742